Khi trẻ được 6 tháng tuổi (180 ngày) thì bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung vì đến độ tuổi này sữa mẹ không còn đáp ứng đủ năng lượng để đáp ứng với sự phát triển của trẻ nữa.
Không cho trẻ ăn bổ sung trước 6 tháng tuổi
Ăn dặm là quá trình trẻ chuyển từ chế độ ăn hoàn toàn từ sữa mẹ sang chế độ ăn kết hợp với các loại thức ăn thô khác như bột, cháo, rau củ… Nếu bé được ăn dặm một cách khoa học và hợp lý, bé sẽ dễ dàng hấp thụ đủ dưỡng chất từ thực phẩm và phát triển toàn diện.
Theo GS.TS Lê Danh Tuyên, nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng, khi trẻ được 6 tháng tuổi (180 ngày) thì bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung vì đến độ tuổi này sữa mẹ không còn đáp ứng đủ năng lượng để đáp ứng với sự phát triển của trẻ nữa nên ngoài việc tiếp tục bú mẹ trẻ cần được ăn thêm các loại thức ăn khác để bù đắp sự thiếu hụt này. Nếu các mẹ cho ăn quá sớm trước khi trẻ được 6 tháng sẽ không tốt cho đường tiêu hóa của trẻ, còn nếu cho trẻ ăn quá muộn sẽ dễ có nguy cơ bị suy dinh dưỡng.
Bữa ăn của trẻ cần được chia nhỏ theo độ tuổi. Trẻ từ 6-8 tháng cần ăn 2-3 bữa chính và 1-2 bữa phụ kết hợp với bú mẹ thường xuyên. Mỗi bữa chỉ ăn 2-3 thìa từ lúc bắt đầu tập ăn bột tăng dần lên 1/2 bát ăn cơm người lớn.
Trẻ từ 9-11 tháng ăn 3-4 bữa chính, 1-2 bữa phụ kết hợp bú mẹ, mỗi bữa ăn 1/2 bát cơm người lớn.
Trẻ từ 12-23 tháng ăn 3-4 bữa chính, 1-2 bữa phụ và bú mẹ, mỗi bữa ăn 3/4 đến 1 bát cơm người lớn.
Khi trẻ được sáu tháng cần tập cho trẻ ăn bột loãng trong vài ngày để trẻ làm quen với cách đảo, nuốt thức ăn trong miệng. Khi cho trẻ dặm vẫn duy trì cho trẻ bú mẹ đến khi trẻ được 24 tháng tuổi.
Bữa ăn bổ sung của trẻ cần nhóm chất dinh dưỡng nào?
Bữa ăn bổ sung của trẻ cần đảm bảo sự đa dạng của thức ăn để vừa cung cấp đủ năng lượng vừa bổ sung các loại vitamin, khoáng chất, theo khuyến cáo mới của Tổ chức Y tế thế giới, trẻ cần được ăn đủ 8 nhóm thực phẩm trong ngày, đó là các nhóm sau:
1. Nhóm Lương thực: lúa gạo, lúa mì, ngô…
2. Nhóm đậu, lạc, vừng và các sản phẩm chế biến
3. Nhóm sữa các loại và các sản phẩm từ sữa
4. Nhóm trứng và các sản phẩm
5. Nhóm thịt các loại, cá và hải sản
6. Nhóm củ quả có mầu sẫm, màu da cam, màu đỏ hoặc rau tươi có màu xanh thẫm
7. Nhóm rau, rễ, củ khác, quả chín và rau gia vị
8. Nhóm dầu/mỡ và bơ.
Khi cho trẻ ăn dặm cần thực hiện một số nguyên tắc sau:
Nên tận dụng các nguồn thực phẩm sẵn có tại địa phương, chọn rau củ theo mùa để đảm bảo an toàn thực phẩm.
Chế biến thức ăn mềm, dễ nhai, dễ nuốt, hợp khẩu vị của trẻ.
Không nên cho gia vị mắm muối vào thức ăn của trẻ dưới 1 tuổi, vì có thể ảnh hưởng đến chức năng thận của trẻ.
Cho trẻ ăn từ loãng tới đặc, từ ít tới nhiều, tập cho trẻ ăn quen dần với thức ăn mới. Số lượng thức ăn và bữa ăn tăng dần theo tuổi.
Bổ sung thêm các loại thực phẩm tạo nên màu sắc thơm ngon, hấp dẫn và đủ chất.
Bổ sung thêm dầu hoặc mỡ, hoặc vừng, lạc (mè, đậu phộng) để cung cấp thêm năng lượng giúp trẻ mau lớn.
Không cho trẻ ăn bánh ăn dặm, uống nước ngọt trước bữa ăn vì sẽ làm cho trẻ chán ăn, bỏ bữa hoặc ăn ít đi trong bữa ăn.
Tất cả dụng cụ chế biến phải sạch sẽ. Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi chế biến thức ăn và khi cho trẻ ăn.
Các bước chuẩn bị một bữa ăn dặm cho trẻ
Sơ chế thực phẩm: Các loại thịt, cá, tôm… cần rửa sạch, để ráo nước. Nếu trước đó thực phẩm được bảo quản trong ngăn đá thì cần rã đông hoàn toàn trước khi sử dụng, chú ý rã đông đúng cách. Có thể hấp trước khi băm hoặc xay nhuyễn.
Rau củ: Nhặt sạch và ngâm nước muối. Sau khi sơ chế sạch sẽ và cắt nhỏ đem hấp chín, xay hoặc băm nhỏ.
Chế biến: Đong đủ lượng nước và bột/gạo cho vào xoong, nồi rồi nấu chín. Lưu ý quấy đều tay để bột không bị vón, cháo không bị cháy. Cho trứng đã đánh tan hoặc cho thịt, cá, tôm… đã băm nhỏ vào nồi bột/cháo. Cho bột sôi trong 5 – 7 phút, thêm rau xanh và một chút dầu ăn. Bột sôi lại nhắc xuống đổ bột ra bát, khi bột nguội ấm xúc cho trẻ ăn.
Hoặc cũng có thể cho thịt, cá, tôm… hòa với một nước và bột rồi cho lên bếp nấu. Đun sôi trong khoảng 5-7 phút, thêm rau củ, dầu ăn, đun cho bột sôi lại là được. Bột chín bằng mắt thường có thể cảm nhận được là khi đổ ra bột đã róc xoong, nồi. Để nguội bớt rồi cho trẻ ăn.
Nên bắt đầu tập ăn dặm từ những loại thực phẩm có vị gần giống sữa mẹ như táo, chuối…
Ngoài nấu bột, có thể nấu cháo rồi dùng máy xay sinh tố xay cho trẻ ăn. Nhưng từ 12 tháng bắt buộc phải cho trẻ ăn cháo hạt và ăn các thực phẩm khác như cơm nát, mỳ, bún, phở. Không nên lạm dụng máy xay sinh tố làm trẻ lười nhai dẫn đến biếng ăn.
